Berichten uit de boekenwereld
Nieuwe berichten uit de boekenwereld
De Najaarsbijeenkomst van het Genootschap staat gepland voor zaterdagmiddag 12 oktober 2024, in de Universiteitsbibliotheek te Groningen. Conservatoren Adrie van der Laan en David Veltman zullen vertellen over Tastbaar bewijs in onze incunabelen en De toepassing van Hendrik Werkmans druktechnieken in het werk van vier Groninger margedrukkers.
Nadere details volgen.
DAG VAN DE MATERIALITEIT
Onzichtbare collecties
het verhaal van het materiaal, deel II
Op vrijdag 18 oktober 2024 vindt in de KB Nationale Bibliotheek en het Nationaal Archief in Den Haag de tweede ‘Dag van de materialiteit’ plaats
Hoe zorgen we ervoor dat gegevens over de materialiteit van boekbanden – die vaak ‘verborgen’ bij onderzoekers en restauratoren aanwezig zijn – in de digitale catalogi meegenomen kunnen worden? Hoe leggen we watermerken in papier vast en sluiten we aan bij internationale databanken? Wat willen de verschillende gebruikers eigenlijk allemaal weten over het materiaal van boek en papier? Voortbouwend op de eerste Dag van de Materialiteit (2023) zullen op 18 oktober 2024 vragen over het wat, voor wie en hoe van het ontsluiten van de materialiteit centraal staan. In clusters van lezingen, pitches, posterpresentaties en schouwen van objecten uit de collecties van de KB en het NA komt actueel onderzoek aan bod. Concrete kwesties rond het bestuderen en registreren van het materiaal worden besproken.
Datum: vrijdag 18 oktober | 9.20 – 17.00 uur
Plaats: Koninklijke Bibliotheek en Nationaal Archief, Den Haag
Kosten: € 50,- inclusief koffie/thee, lunch en borrel na afloop
Aanmelden: maandag 16 september om 9.00 uur (zet uw wekker!) start de inschrijving op: https://www.kb.nl/agenda/dag-van-de-materialiteit
Programma
9.00 binnenkomst en ontvangst in de foyer bij de KB aula
9.20 welkom en korte introductie van de dag
9.40 Astrid Beckers
Materiaaltechnisch onderzoek in digitale collecties: de (on)mogelijkheden anno 2024
Collecties worden steeds vaker digitaal ontsloten én onderzocht. Maar de focus heeft lang gelegen op de inhoud van het boek. Nu materiaal en band steeds meer aandacht krijgen worden ook deze aspecten digitaal bekeken. Kan dat al vandaag de dag? Aan de hand van een recent onderzoek neemt Astrid ons mee langs enkele digitale collecties en kijkt vanuit het perspectief van de gebruiker naar wat er al mogelijk is
10.05 Thijs Porck
Gefragmenteerd en verspreid in boekbanden over heel Europa: Een puzzelspeurtocht naar een 11de-eeuws psalterium met Oudengelse glossen
In de afgelopen zestig jaar doken fragmenten van hetzelfde 11de-eeuwse handschrift met Oudengelse glossen op in boekbanden door heel Europa: Cambridge, Haarlem, Sondershausen, Elbląg en, recent, Alkmaar. Hoe spelen materiële aspecten van die boekbanden een rol bij dit onderzoek en hoe zouden die kunnen helpen bij het vinden van meer fragmenten van dit handschrift?
10.30 pauze
11.00 Margot Terpstra
Digitalisering middeleeuwse handschriften
Dit jaar (2024) begint de KB met het digitaliseren van de collectie middeleeuwse handschriften. Omdat de handschriften tot de meest waardevolle objecten van de KB behoren, zullen ze eerst gecontroleerd en indien nodig gerestaureerd worden. Voor elk handschrift wordt een checklist opgezet die de conditie beschrijft en advies geeft voor de hantering. Margot geeft een verdere toelichting.
11.15 Roos Kliphuis, Edith Greuter
Dat spreekt boekdelen! De eerste stappen op weg naar digitale toegankelijkheid van de staalmeesterboeken (1690 – 1791) uit de collectie van Museum De Lakenhal.
Museum De Lakenhal bewaart een unieke maar slecht toegankelijke bron over de Leidse lakenindustrie in de 17de en 18de eeuw. Om de inhoud van de staalmeesterboeken toegankelijk te maken voor onderzoek lijkt digitalisering een zinvolle optie. De zwaar vervormde verschijningsvorm en kwetsbare materiële staat van de collectie maakt dat zowel het digitaliseren zelf als de voorbereiding daarop complex is en verder onderzoek behoeft.
11.30 vragen & discussie
11.45 schouwen in de KB en het NA [eerste ronde]
12.15 lunch
13.15 schouwen in de KB en het NA [tweede ronde]
13.45 ‘wisseltijd’
13.50 schouwen in de KB en het NA [derde ronde]
14.20 korte pauze/terug naar de zaal
14.30 Stefan Rutten
De collectie Loeber – een kennismaking
Papierhistoricus Edo Loeber (1902-1988) heeft tijdens zijn talloze reizen over de wereld een indrukwekkende verzameling aangelegd over de papiermakerij. Alleen de collectie watermerken telt al bijna 20.000 tekeningen. Daarnaast zijn er duizenden foto’s en beschrijvingen van allerlei zaken, zoals instrumenten en verpakkingen. En dan is er nog een achttalig woordenboek van de papiermakerij. De collectie ontsluit de kunst van het papiermaken tot in detail, maar is tegelijkertijd problematisch. Door de omvang, grote diversiteit en complexiteit is ze erg moeilijk te benaderen en te bevatten.
14.55 Birgit Reissland
Bijna identiek, maar toch uniek: Onderzoek naar een van ’s werelds laatste volledig bewaard gebleven riemen papier uit de papierhistorische collectie van de KB
Wat op het eerste gezicht lijkt op een willekeurige stapel papier, blijkt wereldwijd een absolute zeldzaamheid: een complete, origineel verpakte riem papier van de firma G.J.W. Pannekoek, te Apeldoorn. Recent is het gelukt om zowel de papiermaker als de papiermolen te identificeren waar deze riem is vervaardigd. Door middel van fotografische documentatie van alle 481 vellen handgeschept papier is voor het eerst vastgesteld hoe de vellen binnen een riem van elkaar verschillen, wat unieke inzichten biedt in de werking van historische papiermolens. De resultaten zijn van cruciaal belang voor toekomstig papierhistorisch onderzoek.
15.20 pauze
15.45 Aurora Belli
The Watermarks Project
The Conservation and Science Department of the Rijksmuseum is currently working on the Watermarks Project. Employing low-energy X-ray radiography, the ongoing documentation campaign focuses on the most prestigious section of the museum’s drawings collection: Rembrandt, his pupils and other 17th -century Dutch artists. The techniques used enable the visualization of the watermark without interference from the drawings or sketches. Within the project, not only high-resolution digital images of the watermark (when it is present) are taken, but the entire sheet of paper used for the drawing is captured, unveiling the chain and laid line structure.
16.00 Marco Martens
ReVerDi: Real Versus Digital
Wat kost een meter boekenplank jaarlijks aan energie in relatie tot diezelfde hoeveelheid ergens digitaal op een server? Dit wordt de komende 3 jaar onderzocht door de KB, de British Library en de Nationalbibliothek Schweiss, elk samen met een universiteit. Het project beoogt van elkaar te leren en de totale duurzaamheid een boost te geven, wat tot een optimale digitaliseringsstrategie kan leiden.
16.15 vragen & discussie
16.30 Paul van Capelleveen trakteert ons tot slot op een kort praatje
16.40 afsluiting
17-18.00 Borrel
Deze tweede ‘Dag van de materialiteit’ is georganiseerd door het Belgisch-Nederlands Boekbandengenootschap, de Nederlandse Boekhistorische Vereniging, de Stichting Handboekbinden, de Stichting Papiergeschiedenis Nederland en het Nederlands Genootschap van Bibliofielen, in samenwerking met de KB Nationale Bibliotheek en het Nationaal Archief.
Belgisch-Nederlands Boekbandengenootschap
Nederlandse Boekhistorische Vereniging
Stichting Papiergeschiedenis Nederland
Nederlands Genootschap van Bibliofielen
Over de sprekers
Astrid Beckers bestudeert al jaren middeleeuwse banden, met een voorliefde voor perkament, maculatuur en leeshulpen. Sinds ze 2 jaar geleden de hersenaandoening FNS kreeg is ze aangewezen op de computer om onderzoek te doen en weet ze als geen ander wat de mogelijkheden zijn. Dat is ook de reden waarom ze helaas niet in Den Haag kan zijn maar vanuit Nijmegen digitaal aansluit met haar lezing.
Thijs Porck is universitair hoofddocent middeleeuws Engels aan de Universiteit van Leiden. Hij publiceerde onder andere over ouderdom in de vroege middeleeuwen, Oudengelse filologie en de werken van J. R. R. Tolkien.
Margot Terpstra is in de specialisatie Book & Paper afgestudeerd aan de master-opleiding Conservation & Restoration of Cultural Heritage van de Universiteit van Amsterdam. Margot is werkzaam als zelfstandig restaurator en als junior restaurator van middeleeuwse handschriften bij de KB.
Roos Kliphuis heeft de opleiding tot papierrestaurator aan de Universiteit van Amsterdam afgrond. Zij is daarna o.a. werkzaam geweest bij het Rijksmuseum, Museum De Lakenhal en het Utrechts Archief. Samen met Edith Greuter werkt Roos aan een Metamorfoze onderzoeksproject waarin ze nagaan hoe de bijzondere collectie zwaar vervormde staalmeesterboeken van Museum De Lakenhal gedigitaliseerd kan worden.
Edith Greuter heeft de afstudeerrichting Beheer & Behoud aan de Reinwardt Academie gevolgd en deed daarna een avondopleiding Handboekbinden en Boekrestauratie. Edith is werkzaam geweest bij o.a. het Museum van het Boek en als boek- en papierrestaurator bij o.a. Hoogduin Papierrestauratoren, het Nationaal Archief. Sinds 2009 werkt ze bij Erfgoed Leiden en Omstreken.
Stefan Rutten is archivaris/conservator bij CODA, het instituut waarin het archief van Apeldoorn, de openbare Bibliotheek en twee musea zijn samengegaan. In de geschiedenis van Apeldoorn en de Veluwe speelt papiermakerij een belangrijke rol, die terug is te zien in de historische collecties en archieven die CODA bewaart, maar ook in de tweejaarlijkse tentoonstelling Paper Art in CODA Museum.
Birgit Reissland werkt als senior onderzoeker gespecialiseerd in erfgoed op papier bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in Amsterdam. In haar dissertatie die zij momenteel schrijft, richt zij zich op de 17de -eeuwse papierproductie en -handel, met bijzondere aandacht voor Rembrandts tekenpapier en de veranderingen die dit papier door de eeuwen heen heeft ondergaan. Zij was meer dan twintig jaar hoofdredacteur van het Journal of Paper Conservation en is webredacteur van de Iron Gall Ink Website.
Aurora Belli has been working on the Watermarks Project at the Conservation & Science Department of the Rijksmuseum. Aurora holds a diploma in paper conservation from the Academy of Fine Arts of Bologna, Italy. After graduating she was part of the Collection Team at S.M.A.K., Belgium, within the Erasmus+ program, and later worked at the National Archives of Malta as junior paper conservator.
Marco Martens is adviseur onderzoek conservering bij de KB en is daarnaast bouwfysicus. Hij is geïnteresseerd in duurzaamheid en heeft bijgedragen aan het ontwerpen van het Nieuwe Boekenmagazijn van de KB.
Paul van Capelleveen is collectiespecialist Moderne bijzondere gedrukte werken en Boekgeschiedenis bij de KB. Hij is het aanspreekpunt als het gaat over boekkunst en geïllustreerde werken, moderne gedrukte werken en onder meer voor onze collecties van Bilderdijk, Boutens, Brusse en Couperus.
Over de schouwen
Op drie momenten van de dag kunt u een schouw bijwonen om collectiematerialen van nabij te bekijken. Deze schouwen vinden plaats op verschillende locaties in de KB en het NA. De deelnemers worden naar deze locaties en weer terug begeleid. In onderstaand overzicht staan de onderwerpen die in de KB en het NA aan bod komen en wie de objecten heeft uitgezocht en zal presenteren. Na uw aanmelding krijgt u de mogelijkheid om uw voorkeur voor de schouwen aan te geven.
KB schouw-1:
Fragmenten van handschriften in boekbanden
Door Ed van der Vlist, conservator middeleeuwse handschriften bij de KB
Resten van middeleeuwse handschriften zijn vaak hergebruikt als schutblad of verwerkt in de band van gedrukte boeken. Zulke fragmenten noemen we maculaturen. De KB bewaart honderden middeleeuwse fragmenten, waaronder vele met vooralsnog niet-geïdentificeerde teksten.
KB schouw-2:
Wel foei, er zit een vouwtje in dit blad …
Door Henk Porck, voorm. conservator Papierhistorische Collectie bij de KB
Hoe belangrijk zijn de nog zichtbare vouwen in een vlak opgeborgen brief in de collectie? Kunnen we nog reconstrueren hoe de brief ooit door de afzender is dichtgevouwen en door de ontvanger is geopend? En waarom is dat nuttig? ‘Letterlocking’ is een terrein van onderzoek waarin naar antwoorden wordt gezocht. Henk gaat hier op in aan de hand van voorbeelden uit verschillende collecties.
KB schouw-3:
Wonderlijke boekbanden
Door Erik Geleijns, collectiespecialist bij de KB
De KB huisvest een grote verzameling handgebonden boeken van de twaalfde eeuw tot gisteren. Daar zitten heel mooie, lelijke, rare en exclusieve tussen in allerlei materialen en technieken. Erik laat een representatieve selectie zien.
NA schouw-1:
Een klein inzicht in de handel en productie van papier in Europa aan de hand van de verpakking of riemkap
Door Frans Laurentius, kunsthistoricus en onderzoeker van watermerken
Aan de hand van verschillende riemkappen of verpakkingen van papier wordt een beeld geschetst van de handel en fabricage van papier in Europa tussen 1600 en 1850. Frans toont riemkappen uit de collecte van de KB en zijn eigen verzameling.
NA schouw-2:
Zijden gordijntjes, verborgen zeekaarten en keizerlijke verlanglijstjes: het origineel vs het ‘digitalisaat’
Door Femke Prinsen, conserveringsadviseur bij het NA
In deze schouw wordt bekeken in hoeverre het origineel onmisbaar is voor het bestuderen van materialiteit. Kun je de materialiteit en de driedimensionaliteit van objecten eigenlijk wel digitaal vangen zonder verlies aan informatie? En zijn er gevallen denkbaar waar de gedigitaliseerde versie juist extra informatie over de materialiteit van een object biedt? Femke bespreekt deze vragen aan de hand van een aantal bijzondere objecten uit de collectie van het NA.
NA schouw-3:
Monsters in de collectie
Door Alexandra Nederlof, restaurator bij het NA
Zowel in de collectie van het NA als die van de KB komen monsters voor, meestal van papier of textiel, maar soms ook van andere materialen. Deze konden verschillende doelen hebben. Ze werden bijvoorbeeld op reis gestuurd zodat een ander echt het materiaal zelf kon ervaren, omdat deze het kon bekijken, voelen of zelfs beluisteren of ruiken. Of ze werden gebruikt om bepaalde standaarden vast te leggen. Alexandra laat een aantal sprekende voorbeelden zien.
Over de posters
In de foyer/ Erasmushal bij de KB aula zullen verschillende posters opgesteld worden. U kunt ze tijdens de koffie/thee pauzes en tijdens de lunch bekijken. Aan de samenstellers van de posters is gevraagd om tijdens de borrel bij hun poster aanwezig te zijn om een toelichting te kunnen geven.
Een volledige lijst van de posters en postersamenstellers krijgt u op de dag zelf. Onder voorbehoud kunnen de volgende bijdragen nu al worden genoemd:
- Het beschrijven van de materialiteit in bibliotheekcatalogi (UKB)
- Apps om de materialiteit van een boek digitaal vast te leggen (TU Delft)
- Automatische herkenning van watermerken (TU Delft)
- Geannoteerde almanakken (UB Utrecht)
- Arsenicum in boeken (KB)
- Erfgoedbehoud bij de Nederlandse papierindustrie (Stichting Papiergeschiedenis Nederland)
- Ons veertigjarig bestaan (Belgisch-Nederlands Boekbandengenootschap)
ALLEEN VOOR LEDEN! INBRENG GEVRAAGD (2x)
MUSEUM HUIS VAN HET BOEK, DEN HAAG
Dit najaar organiseert Museum Huis van het Boek de tentoonstelling Boeken als…, die gaat over de vraag wat boeken zijn naast tekstdragers. Denk aan een boek als besc Save hermende talisman, een boek dat gekocht wordt als souvenir, een boek als woningdecoratie of een boek met familie-informatie erin geschreven. Onderdeel van de tentoonstelling is een interactieve ruimte die draait om de cultuur van boeken: boekenplekken zoals bibliotheken, lifestyles rondom boeken(series), maar ook sociale aspecten zoals ongelijkheid in de toegang tot boeken of boekencensuur. In die ruimte zouden we graag aan een aantal individuen een podium willen geven om iets te vertellen over hun ‘boekencultuur’.
Het Museum nodigt ook leden van het NGB uit om hun boekencollectie in de schijnwerpers te zetten. Concreet mogen deelnemers een halve plank in een vitrine vullen met boeken (en eventueel andere objecten) die in het bijzonder tekenend zijn voor zijn of haar deelname aan een boekencultuur. De ‘cultuur’ in kwestie zou in dit geval de wereld van Nederlandse bibliofielen zijn. Bij de selectie mag de deelnemer een begeleidend tekstje schrijven van 70-100 woorden. Ook het toevoegen van een foto (portret) wordt aangemoedigd.
Belangstellenden kunnen zich melden bij Malou Moen, junior conservator Museum Huis van het Boek: malou.moen@huisvanhetboek.nl.
KLEINE EXPOSITIE INTERNATIONALE ANTIQUARENBEURS MECHELEN, 6-8 DECEMBER 2024
Na de succesvolle tentoonstelling vorig jaar tijdens de Antiquarenbeurs te Mechelen van incunabelen uit het bezit van enkele leden van de Vereniging van Antwerpse Bibliofielen en het Nederlands Genootschap van Bibliofielen, ontvingen we een uitnodiging om ook dit jaar als gastexposanten op te treden.
Naar aanleiding van het 460ste jaar van overlijden van Vesalius, stamvader van de moderne anatomie, stellen de beide besturen als thema voor ‘gezondheid’, een onderwerp dat ook gemakkelijk in onze moderne tijd ingepast kan worden. Kruidenboeken, boekjes tegen pest en andere ziekten, alternatieve geneeskunde, farmacie, foto’s, e.d. kunnen aan bod komen. Ideeën en voorstellen van leden zijn zeer welkom! Uw secretaris wacht ze graag in (info@bibliofielen.nl of g.c.huisman@rug.nl).
VLOGS OVER INCUNABELEN
Door de inspanningen van vooral Guido Thys en Marieke van Delft worden er regelmatig nieuwe filmpjes toegevoegd aan de reeks Incunabula: de wieg van de boekdrukkunst, https://www.youtube.com/channel/UCXcLoIFim62OEW210yijtgg.
Dit is een samenwerkingsproject van de Vereniging van Antwerpse Bibliofielen en het Nederlands Genootschap van Bibliofielen.
En verwant daarmee: een interview met Marieke van Delft over wiegendrukken voor Radio Horzelnest van Studium Generale Leiden:
https://www.youtube.com/watch?v=P5SFLIcsk5U.
PRIJS VOOR JONGE BOEKVERZAMELAARS 2024
De Nederlandse Vereniging van Antiquaren nodigt verzamelaars tot 35 jaar uit om mee te dingen naar de prijs bestaande uit een cheque van € 1.000 te besteden op de antiquarenbeurs in Amsterdam op 19 en 20 oktober 2024. Voor boekverzamelaars tussen 12 en 18 jaar is een aanmoedigingsprijs van € 250 beschikbaar om op de antiquarenbeurs te besteden. De deadline voor inzending is 15 september 2024. De prijs wordt georganiseerd in samenwerking met de Stichting Vrienden Huis van het boek en het Nederlands Genootschap van Bibliofielen. Voor meer informatie zie:
https://mcusercontent.com/398898573ba75e23c4959a7ac/_compresseds/098be6b9-ce3e-37ce-98c5-4f2fc969e842.jpg
Nieuwe berichten uit de boekenwereld
De Najaarsbijeenkomst van het Genootschap staat gepland voor zaterdagmiddag 12 oktober 2024, in de Universiteitsbibliotheek te Groningen. Conservatoren Adrie van der Laan en David Veltman zullen vertellen over Tastbaar bewijs in onze incunabelen en De toepassing van Hendrik Werkmans druktechnieken in het werk van vier Groninger margedrukkers.
Nadere details volgen.
DAG VAN DE MATERIALITEIT
Op vrijdag 18 oktober 2024 zal in de KB Nationale Bibliotheek en het Nationaal Archief in Den Haag de tweede ‘Dag van de Materialiteit’ plaatsvinden, onder de titel: Onzichtbare collecties: het verhaal van het materiaal, deel II.Kht
Voortbouwend op de eerste Dag van de Materialiteit, die vorig jaar maart werd gehouden, zullen ook nu vragen over het wat, voor wie en hoe van het ontsluiten van de materialiteit centraal staan. In clusters van lezingen, pitches en posterpresentaties en door middel van schouwen van objecten uit de collecties van de KB en het NA wordt actueel onderzoek
besproken. Voor meer informatie zie https://boekbandengenootschap.nl/dag-van-de-materialiteit-onzichtbare-collecties-het-verhaal-van-het-materiaal-deel-ii/
ALLEEN VOOR LEDEN! INBRENG GEVRAAGD (2x)
MUSEUM HUIS VAN HET BOEK, DEN HAAG
Dit najaar organiseert Museum Huis van het Boek de tentoonstelling Boeken als…, die gaat over de vraag wat boeken zijn naast tekstdragers. Denk aan een boek als besc Save hermende talisman, een boek dat gekocht wordt als souvenir, een boek als woningdecoratie of een boek met familie-informatie erin geschreven. Onderdeel van de tentoonstelling is een interactieve ruimte die draait om de cultuur van boeken: boekenplekken zoals bibliotheken, lifestyles rondom boeken(series), maar ook sociale aspecten zoals ongelijkheid in de toegang tot boeken of boekencensuur. In die ruimte zouden we graag aan een aantal individuen een podium willen geven om iets te vertellen over hun ‘boekencultuur’.
Het Museum nodigt ook leden van het NGB uit om hun boekencollectie in de schijnwerpers te zetten. Concreet mogen deelnemers een halve plank in een vitrine vullen met boeken (en eventueel andere objecten) die in het bijzonder tekenend zijn voor zijn of haar deelname aan een boekencultuur. De ‘cultuur’ in kwestie zou in dit geval de wereld van Nederlandse bibliofielen zijn. Bij de selectie mag de deelnemer een begeleidend tekstje schrijven van 70-100 woorden. Ook het toevoegen van een foto (portret) wordt aangemoedigd.
Belangstellenden kunnen zich melden bij Malou Moen, junior conservator Museum Huis van het Boek: malou.moen@huisvanhetboek.nl.
KLEINE EXPOSITIE INTERNATIONALE ANTIQUARENBEURS MECHELEN, 6-8 DECEMBER 2024
Na de succesvolle tentoonstelling vorig jaar tijdens de Antiquarenbeurs te Mechelen van incunabelen uit het bezit van enkele leden van de Vereniging van Antwerpse Bibliofielen en het Nederlands Genootschap van Bibliofielen, ontvingen we een uitnodiging om ook dit jaar als gastexposanten op te treden.
Naar aanleiding van het 460ste jaar van overlijden van Vesalius, stamvader van de moderne anatomie, stellen de beide besturen als thema voor ‘gezondheid’, een onderwerp dat ook gemakkelijk in onze moderne tijd ingepast kan worden. Kruidenboeken, boekjes tegen pest en andere ziekten, alternatieve geneeskunde, farmacie, foto’s, e.d. kunnen aan bod komen. Ideeën en voorstellen van leden zijn zeer welkom! Uw secretaris wacht ze graag in (info@bibliofielen.nl of g.c.huisman@rug.nl).
VLOGS OVER INCUNABELEN
Door de inspanningen van vooral Guido Thys en Marieke van Delft worden er regelmatig nieuwe filmpjes toegevoegd aan de reeks Incunabula: de wieg van de boekdrukkunst, https://www.youtube.com/channel/UCXcLoIFim62OEW210yijtgg.
Dit is een samenwerkingsproject van de Vereniging van Antwerpse Bibliofielen en het Nederlands Genootschap van Bibliofielen.
En verwant daarmee: een interview met Marieke van Delft over wiegendrukken voor Radio Horzelnest van Studium Generale Leiden:
https://www.youtube.com/watch?v=P5SFLIcsk5U.
PRIJS VOOR JONGE BOEKVERZAMELAARS 2024
De Nederlandse Vereniging van Antiquaren nodigt verzamelaars tot 35 jaar uit om mee te dingen naar de prijs bestaande uit een cheque van € 1.000 te besteden op de antiquarenbeurs in Amsterdam op 19 en 20 oktober 2024. Voor boekverzamelaars tussen 12 en 18 jaar is een aanmoedigingsprijs van € 250 beschikbaar om op de antiquarenbeurs te besteden. De deadline voor inzending is 15 september 2024. De prijs wordt georganiseerd in samenwerking met de Stichting Vrienden Huis van het boek en het Nederlands Genootschap van Bibliofielen. Voor meer informatie zie:
https://mcusercontent.com/398898573ba75e23c4959a7ac/_compresseds/098be6b9-ce3e-37ce-98c5-4f2fc969e842.jpg
Webinar Vereniging van Antwerpse Bibliofielen: Guido Thys over TAPITTA: een online kennisbank over Antwerpse drukkers.
Online op 23 april 2024 om 20.00 u.
Inschrijven via de website van de Vereniging.
Guido Thys verzamelt boeken die in Antwerpen gedrukt of uitgegeven zijn, door de eeuwen heen. Een echte verzamelaar heeft een catalogus nodig om te kunnen afpunten wat er al op de planken staat – en vooral wat nog ontbreekt.
Een dergelijke lijst bestond niet, dus besloot hij om er zelf een te maken. Wat begon als een eenvoudige spreadsheet is uitgegroeid tot een online grafisch bestand van tot nog toe meer dan 3.700 personen: niet enkel drukkers maar ook toeleveranciers, verlichters, bibliothecarissen, enzovoort.
De bronnen? Naast enkele bestanden zoals van de STCV, voornamelijk de klassieke gedrukte werken zoals De Liggeren, Rouzet, Olthof, maar ook monografieën en online sites zoals bibliotheekcatalogi. De manuele invoer gaat door tot AI dit overneemt.
Het unieke aan de opbouw van dit bestand is dat het heel makkelijk verbanden in beeld brengt (wie was er allemaal op dit adres actief? welke leerjongens zijn nooit meester geworden? was Susanna Goetheyns gerelateerd aan Trognesius? Wie was er actief in 1584? wie leerde er allemaal bij Van Soest? enzovoort) en dus eigenlijk boekhistorisch opzoekwerk automatiseert.
Om die reden heeft het project TAPITTA –“The Antwerp Printing Industry Through The Ages”- de aandacht getrokken van academici en verzamelaars in binnen- en buitenland. Guido spreekt er regelmatig over op vakcongressen en publiceert erover in vakbladen.
Deze internationale relevantie heeft te maken met het feit dat de inhoud weliswaar gefocust is op Antwerpen maar in principe voor elke regio en erfgoedtype gebruikt kan worden.
Alle gegevens zijn binnenkort vrij toegankelijk via zijn website.
Tijdens dit webinar licht Guido Thys kort te historiek toe en geeft hij een uitgebreide demonstratie van de drie functionaliteiten: producenten, adressen en beroepen.
Aankondigingen december 2023
Voor februari staat een bezoek aan de Universiteitsbibliotheek te Groningen op de rol, naar het zich nu laat aanzien op zaterdag 10 februari. Meer excursies en evenementen zijn in voorbereiding, inclusief de ledenvergadering in het voorjaar. Nader berichten over dit alles volgen.
Tenslotte enkele boektitels die leden mij ter verspreiding toestuurden:
Andrea van Leerdam, Woodcuts as Reading Guides. How Images Shaped Knowledge Transmission in Medical-Astrological Books in Dutch (1500-1550). Amsterdam,. Amsterdam University Press.
https://www.aup.nl/en/book/9789048560257/woodcuts-as-reading-guides
Inge Misschaert, Verzameld! Gepassioneerde verzamelaars door de eeuwen heen. Zutphen, Walburg Pers.
https://www.walburgpers.nl/nl/book/9789464561043/verzameld?utm_source=Nieuwsbrief+Walburg+Pers&utm_campaign=2aa9a84a94-WP+Nieuwsbrief_Nieuw_November&utm_medium=email&utm_term=0_-d1bed36f4f-%5BLIST_EMAIL_ID%5D&ct=t%28WP+Nieuwsbrief_Nieuw_November%29
Dik van der Meulen en Alexander Reeuwijk, Mesjogge bezitsdrang. Brieven van twee boekenverzamelaars. Zutphen, Walburg Pers.
https://www.walburgpers.nl/nl/book/9789464562361/mesjogge-bezitsdrang
Op de website van de Volkskrant staat een recente bijdrage van Dik van der Meulen getiteld ‘Help, het antiquariaat sterft uit!’ Omdat het achter de betaalmuur is gezet, is het als apart bestandje bij dit bericht gevoegd.
En om naar uit te kijken:
hanze art – oude boeken nieuwe kunst. Deventer, petrichor.
https://bibliotheekdeventer.op-shop.nl/369/hanze-art-oude-boeken-nieuwe-kunst2?fbclid=IwAR0IMXgV8q8YIJfUIm0kGRi31GPjOWz1nshIqUnBKDeBe21yf3p_4kO0Ko0
HERKANSING INCUNABELENSCHOUW
Op speciaal verzoek organiseert Dick Coutinho nogmaals een schouw met bijzondere exemplaren uit zijn fraaie collectie incunabelen en 16de-eeuwse drukken. Naast enkele hoogtepunten zoals de drie verschillende, fraai geïllustreerde of versierde edities van Bartholomeus Anglicus' Over de Eigenschappen der Dingen (1484,1485), worden nu andere boeken uit de kast gehaald, waaronder Reisch' Margarita Philosophica, twee getijdenboekjes met muziek, twee Zwolse incunabelen - en nader te selecteren titels. Dick houdt weer graag rekening met eventuele wensen van deelnemers.
Er is nog plaats voor zes (6) bibliofielen.
Datum en tijd: dinsdag 16 januari, vanaf 14.00- 14.15 uur.
Opgeven: graag z.s.m; uiterlijk 1 januari 2024
bij:Truusje Goedings (goedings@xs4all.nl)
INCUNABELEN BOEKENBEURS MECHELEN
CATALOGUS
(om de catalogus door te bladeren klik op het pijltje helemaal onder in het grijze gebied)
1473 CatalogusHERKANSING INCUNABELENSCHOUW
Op speciaal verzoek organiseert Dick Coutinho nogmaals een schouw met bijzondere exemplaren uit zijn fraaie collectie incunabelen en 16de-eeuwse drukken. Naast enkele hoogtepunten zoals de drie verschillende, fraai geïllustreerde of versierde edities van Bartholomeus Anglicus' Over de Eigenschappen der Dingen (1484,1485), worden nu andere boeken uit de kast gehaald, waaronder Reisch' Margarita Philosophica, twee getijdenboekjes met muziek, twee Zwolse incunabelen - en nader te selecteren titels. Dick houdt weer graag rekening met eventuele wensen van deelnemers.
Er is nog plaats voor zes (6) bibliofielen.
Datum en tijd: dinsdag 16 januari, vanaf 14.00- 14.15 uur.
Opgeven: graag z.s.m; uiterlijk 1 januari 2024
bij:Truusje Goedings (goedings@xs4all.nl)
Aron Ouwerkerk (25) en Floor Jongenelen (12) winnen Prijs voor Jonge Boekverzamelaars
Op vrijdag 13 oktober om 16.00 uur wordt in de Zuiderkerk in Amsterdam een gloednieuwe prijs uitgereikt: de Prijs voor Jonge Boekverzamelaars (tot 35 jaar). De prijs is een initiatief van de Nederlandsche Vereeniging van Antiquaren (NVvA) en bestaat uit een cheque van € 1.000, te besteden op de antiquarenbeurs in Amsterdam. De Prijs voor Jonge Boekverzamelaars 2023 is gewonnen door Aron Ouwerkerk (25) met zijn collectie boeken van en over vroegmoderne vrouwelijke auteurs. Floor Jongenelen (12) heeft met haar collectie oude en nieuwe kinderboeken de aanmoedigingsprijs gewonnen.
Belangstelling jeugd
Wie dacht dat jongeren niets meer hebben met boeken, heeft het mis. Want toen de NVvA in augustus een prijs instelde voor jonge boekverzamelaars kwam er al snel een aantal inzendingen binnen. Deelnemers in de leeftijd van 7 tot en met 35 jaar bleken heel diverse verzamelingen bij elkaar te brengen: gesigneerde biografieën, Poolse boeken, prijsbanden en klassieke literatuur, boeken rondom het thema LHBTQ+, boeken over native Americans, Bijbelexegese, of vroeg-twintigste-eeuws grafisch design en Japan. Vanwege de kwaliteit van de inzendingen heeft de jury - bestaande uit Laurens Hesselink, voorzitter van de NVvA, Marieke van Delft, voorzitter van de Stichting Vrienden Museum Meermanno (Huis van het boek) en Alex Alsemgeest, conservator bibliotheekcollecties van het Rijksmuseum - besloten om twee prijzen uit te reiken. De prijs is bedoeld om jonge boekverzamelaars met elkaar te verbinden en nader kennis te laten maken met de wereld van verzamelaars. De winnaars krijgen een cheque, te besteden op de Antiquarenbeurs in Amsterdam op 13 en 14 oktober. Ook kunnen ze activiteiten van het Nederlands Genootschap van Bibliofielen bijwonen. Voor alle inzenders volgt een boekenjaarprogramma met bijeenkomsten in onder andere Huis van het boek, het oudste boekenmuseum ter wereld, en het Rijksmuseum.
Aron Ouwerkerk
De jury heeft besloten om de Prijs voor Jonge Boekverzamelaars 2023 toe te kennen aan de classicus Aron Ouwerkerk. Zijn duidelijk gedefinieerde collectie bestaat uit zeventiende, achttiende en negentiende-eeuwse boeken van vrouwelijks auteurs, aangevuld met een referentiecollectie. Vrouwelijke kunstenaars en auteurs zijn hot getuige het succes van het boek 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis en het toevoegen van werk van vrouwelijke schilders aan de eregalerij van het Rijksmuseum. Aron sluit daar met zijn collectie bij aan. Uitgaande van het naslagwerk Met en zonder lauwerkrans - Schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd 1500-1850 heeft hij werken van en over vrouwelijke auteurs verzameld. Zijn collectie is consistent en doordacht. Hij bezit bijvoorbeeld een werk van Anna Maria van Schurman, de eerste vrouw in Nederland die colleges aan de universiteit volgde.
Floor Jongenelen
De aanmoedigingsprijs van 2023 gaat naar de twaalfjarige Floor Jongenelen voor haar collectie kinder- en jeugdboeken, met in het bijzonder boeken van Roald Dahl. In de beschrijving van haar collectie, laat Floor heel duidelijk zien hoe een verzameling begint. Zo kun je boeken van Roald Dahl leuk vinden om te lezen, maar de verzamelaar - en dat is Floor - koopt op vakantie vervolgens een Italiaanse uitgave van Matilda. Ook verzamelt ze oude kinderboeken nadat ze een aantal kinderboeken van haar oma kreeg. Op de Tilburgse boekenmarkt heeft ze haar collectie al flink uit kunnen breiden. En ze kan ook eigen werk in haar collectie opnemen, want al op achtjarige leeftijd gaf ze haar eerste eigen boek uit!
Er wordt vaak geschreven dat kinderen en jongeren minder lezen. Maar deze jonge boekverzamelaars laten zien dat voor een aantal jongeren het boek nog springlevend is.
Contact/info: Alex Alsemgeest, Conservator Bibliotheekcollecties Rijksmuseum, +31 (0)6 4216 9779, a.alsemgeest@rijksmuseum.nl
https://www.huisvanhetboek.nl/